De positieve helling in een schip houdt in dat het schip enigzins helling maakt naar lij. Het verschilt erg per boot hoeveel deze helling is, maar het is meestal een vrij geringe helling. De helling wordt positief genoemd, omdat hij ten eerste naar lij hangt, maar ten tweede omdat het positieve effecten heeft op de vaareigenschappen van het schip.

Wanneer het schip een positieve helling maakt, gebeuren er een aantal zaken. Voor het onderstaande gaan we uit van halve windse of hogere koersen. Bij een voordewindse koers ligt dit anders.

Verlenging van de waterlijn

Ten eerste wordt de waterlijn verlengt. Vrijwel elk zeilschip is zo gebouwd dat onder lichte helling de waterlijn langer wordt; dit verschilt wel erg per type schip en elke boot heeft dan ook een andere optimale helling. De verlenging van de waterlijn heeft tot effect dat de boot sneller vaart. Waarom? Dat kan je hier lezen. Ik neem het zelf aan als gegeven.

Minder verlijerende werking

Ten tweede zal de boot minder verlijeren. Waarom? Dit komt ook weer door de langere waterlijn. Doordat er meer boot in het water zit, is de verlijerende component minder. Gevolg hiervan is dat je voor je gevoel veel hoger kan varen, omdat je elke keer veel hoger uitkomt dan wanneer je geen positieve helling in je schip hebt.

Dus: door een positieve helling ga je sneller en verlijer je minder! Er is misschien nog een andere reden (waterverplaatsing?), maar deze twee redenen geven ook al duidelijk aan waarom het ideaal is om met een positieve helling te varen.

Mate van helling

Maar waarom dan niet meer dan een positieve helling, dus bijvoorbeeld 40 graden. Dit is niet aan te raden, omdat de waterweerstand dan plotseling erg gaat toenemen en het effectief zeiloppervlak snel afneemt. Zie hiervoor de post over reven. Als je heel erg schuin gaat, rond de 60 graden, lig je nagenoeg stil. Bij 30 graden is de rompweerstand nog acceptabel en het zeiloppervlak nog relatief groot. (zie verder hier)

Hoger varen?

Veel mensen leren dat door naar lij te gaan hangen, de boot ook hoger aan de wind kan varen. De ‘verklaring’ hiervoor zou zijn, dat door naar lij te hangen het zeilpunt verder naar buiten staat ten opzichte van het lateraal punt, waardoor het koppel groter wordt. Dat het oploevend koppel groter wordt klopt, maar het klopt niet dat je daardoor hoger kan varen. Oploeven zegt namelijk niks over de hoog aan de windse lijn.

Toch is het wel degelijk zo dat je hoger kan varen. Deels zal dit komen door de minder verlijerende werking (zie boven). Echter, het werkt maar voor zeer korte duur en kan gebruikt worden om bijvoorbeeld precies een boei te halen of een ‘hoekje om’ bij opkruisen. Na een paar seconden neemt de snelheid van het schip namelijk aanzienlijk af, waardoor het schip sterk gaat verlijeren.